काळ व काळाचे प्रकार Marathi Tense

 काळ व काळाचे प्रकार: 

Scholarship Exam परीक्षेमध्ये  मराठी विषयास अनन्य साधारण महत्व आहे. मराठी व्याकरण हा कमी वेळेमध्ये जास्त गुण मिळवून देणारा विषय आहे. थोड्याशा सरावाने या विषयांमध्ये जास्त गुण मिळवता येतात. आज आपण या लेखात काळ व काळाचे प्रकार या घटकाबद्दल थोडक्यात माहिती पाहणार आहोत तसेच त्यावरील सराव प्रश्नपत्रिका सोडवणार आहोत.  

काळ व काळाचे प्रकार: 

वाक्यात दिलेल्या क्रियापदावरून जसा क्रियेचा बोध होतो, तसेच ती क्रिया कोणत्या वेळी घडत आहे याचाही बोध होतो त्याला ‘काळ’ असे म्हणतात. काळाचे प्रमुख 3 प्रकार पडतात.

१) वर्तमान काळ

२) भूतकाळ

३) भविष्यकाळ

वर्तमान काळ- 

क्रियापदाच्या रूपावरून क्रिया आता घडते आहे असे जेव्हा समजते तेव्हा तो काळ ‘वर्तमानकाळ’ असतो. उदा. मी ईमेल लिहतो. वर्तमानकाळाचे 4 उपप्रकार आहेत.

अ) साधा वर्तमानकाळ

ब) अपूर्ण वर्तमानकाळ

क) पूर्ण वर्तमानकाळ

ड) रीती वर्तमानकाळ

भूतकाळ: 

जेव्हा क्रियापदाच्या रूपावरून क्रिया पूर्वी घडून गेलेली असते. असा बोध होतो तेव्हा त्या काळाला ‘भूतकाळ’ असे म्हणतात. उदा. मी ईमेल लिहिला. भूतकाळचे 4 उपप्रकार आहेत.

अ) साधा भूतकाळ

ब)अपूर्ण भूतकाळ

क) पूर्ण भूतकाळ

ड) रीती भूतकाळ

भविष्यकाळ: 

क्रियापदाच्या रूपावरुन जेव्हा एखादी क्रिया ही पुढे घडणार आहे हे दर्शविण्यासाठी भविष्यकाळाचा उपयोग होतो. उदा. मी ईमेल लिहिन. भविष्यकाळाचे 4 उपप्रकार आहेत.

अ) साधा भविष्यकाळ

ब) अपूर्ण भविष्यकाळ

क) पूर्ण भविष्यकाळ

ड) रीती भविष्यकाळ 

खालील नमूना प्रश्न सोडवा म्हणजे परीक्षेत कश्या स्वरूपाचे प्रश्न विचारले जातात याविषयी आपणास कल्पना येईल व आपला काळ व काळाचे प्रकार या घटकाचा अभ्याय होईल 

काळ व काळाचे प्रकार सराव प्रश्न 

Faq

भूतकाळाचे एकूण किती प्रकार आहेत? 

उत्तर - जेव्हा क्रियापदाच्या रूपावरून क्रिया पूर्वी घडून गेलेली असते. असा बोध होतो तेव्हा त्या काळाला ‘भूतकाळ’ असे म्हणतात. भूतकाळचे 4 उपप्रकार आहेत.

अ) साधा भूतकाळ

ब)अपूर्ण भूतकाळ

क) पूर्ण भूतकाळ

ड) रीती भूतकाळ

काळ कसे ओळखायचे?

उत्तर - वाक्यातील क्रिया कोणत्या वेळी घडत आहे ,याचा बोध जो होतो ,त्याला काळ असे म्हणतात. वाक्यातीलील क्रियापदावर काळ ओळखता येतो.

काळ म्हणजे काय?

उत्तर- वाक्यातील क्रिया कोणत्या वेळी घडत आहे ,याचा बोध जो होतो ,त्याला काळ असे म्हणतात.

भूतकाळाचे किती प्रकार आहेत?

उत्तर- जेव्हा क्रियापदाच्या रूपावरून क्रिया पूर्वी घडून गेलेली असते. असा बोध होतो तेव्हा त्या काळाला ‘भूतकाळ’ असे म्हणतात.  भूतकाळचे 4 उपप्रकार आहेत.

अ) साधा भूतकाळ

ब)अपूर्ण भूतकाळ

क) पूर्ण भूतकाळ

ड) रीती भूतकाळ

1➤ प्रश्न १ ला –खाली दिलेल्या वाक्याचा काळ ओळखा.? माकडांनी झाडावरची फळे काढून फेकली.

१) वर्तमानकाळ२) भूतकाळ३) भविष्यकाळ४) अपूर्ण वर्तमानकाळ

2➤ प्रश्न २ रा- वाक्याचा काळ कोणता? शिवाय नियमित अभ्यास करीत असे.

१) रीती वर्तमानकाळ२) अपूर्ण भूतकाळ३) रीती भूतकाळ४) रीती भविष्यकाळ

3➤ प्रश्न ३ रा- खालील वाक्यात ‘रीती भविष्यकाळी’ वाक्य कोणते?

1) मी परिसर स्वच्छ करीत राहीन.२) मी परिसर स्वच्छ करीत होतो.३) मी परिसर स्वच्छ करीत असे.४) मी परिसर स्वच्छ करतो.

4➤ प्रश्न ४ था- खालील वाक्यातून कोणता काळ सांगता येतो? ‘सूर्य डोंगराआड जात असतो.’

१) वर्तमानकाळ२) पूर्ण वर्तमानकाळ३) अपूर्ण वर्तमानकाळ४) रीती वर्तमानकाळ

5➤ प्रश्न ५ वा- खालील वाक्यात भूतकाळी क्रियापद घाला व वाक्य पूर्ण करा. आम्ही व्हरांड्यीत------(बसणे)

१) बसलो२) बसणार३) बसेन४) बसत जाईन

6➤ प्रश्न ६ वा- ‘आईने दिलेला लाडू खाल्ला.’ या वाक्याचा काळ ओळखा.

१) भविष्यकाळ२) वर्तमानकाळ३) भूतकाळ४) रीती काळ

7➤ प्रश्न ७ वा- ‘शिवाय गावाला जातो.’ या वाक्याचे भविष्यकाळी वाक्य बनवा.

१) शिवाय गावाला गेला.२) शिवाय गावाला जात आहे.३) शिवाय गावाला जात होता.४) शिवाय गावाला जाईल.

8➤ प्रश्न ८ वा- खाली दिलेल्या वाक्यात वर्तमानकाळी वाक्य कोणते?

1) शिवाय पेरू खातो.२) मी रवीला रडताना पाहिले.३) विहिरी निम्म्यावर आटल्या होत्या.४) उद्द्या सुट्टी असेल.

9➤ प्रश्न ९ वा- खालील वाक्यात अपूर्ण भविष्यकाळी वाक्य शोधा.

१) गौरी आंबा खाईल.२) गौरीने आंबा खाल्ला असेल.३) गौरी आंबा खात जाईल.४) गौरी आंबा खात असेल.

10➤ प्रश्न १० वा- खालील वाक्याचे पूर्ण भूतकाळी वाक्य बनवा. फुलपाखरू उडत आहे.

१) फुलपाखरू उडत असेल.२) फुलपाखरू उडालेले असेल.३) फुलपाखरू उडाले होते.४) फुलपाखरू उडत होते.

11➤ प्रश्न ११ वा- खालील अपूर्ण वाक्यात योग्य पूर्ण भूतकाळी क्रियापद वापरा. वनातील फुले प्रसन्न -----

१) होत आहेत.२) झाली असे.३) झाली होती.४) होत होती.

12➤ प्रश्न १२ वा- खालील वाक्यातील अपूर्ण भविष्यकाळी वाक्य ओळखा.

१) निलकंठ पक्षी आकाशात उडत होता.२) निलकंठ पक्षी आकाशात उडत आहे.३) निलकंठ पक्षी आकाशात उडत असेल.४) निलकंठ पक्षी आकाशात उडतो.

13➤ प्रश्न १३ वा- ‘चित्रकाराने चित्र काढलेले आहे.’ या वाक्यातील क्रियापद कोणता काळ दर्शवतो.?

१) पूर्ण भूतकाळ२) पूर्ण भविष्यकाळ३) पूर्ण वर्तमानकाळ४) अपूर्ण वर्तमानकाळ

14➤ प्रश्न १४ वा- खालील अपूर्ण वाक्यात योग्य अपूर्ण वर्तमानकाळी क्रियापद वापरून वाक्य बनवा? मुलांच्या मुक्त आनंदात मी सहभागी -------

१) होत आहे.२) होत होते.३) होत असे.४) होत असेन.

15➤ प्रश्न १५ वा- खालील दिलेल्या वाक्याचे साधे वर्तमानकाळी वाक्य कोणते? ‘ तानाजी शौर्याने लढला होता. ’

१) तानाजी शौर्याने लढतो. २) तानाजी शौर्याने लढेल. ३) तानाजी शौर्याने लढत असेल. ४) तानाजी शौर्याने लढलेला असेल.

16➤ प्रश्न १६ वा- ‘गौरी पुस्तक वाचते.’ या वाक्याचा काळ ओळखा.

१) साधा वर्तमान काळ २) साधा भविष्यकाळ ३) साधा भूतकाळ ४) पूर्ण वर्तमानकाळ

17➤ प्रश्न १७ वा- ‘ अपूर्ण भविष्यकाळ’ म्हणजे------------

१) क्रियापदावरून क्रिया पूर्ण झाली असे समजते. २) संयुक्त क्रियापदावरून क्रिया पूर्ण झाली होती असे समजते. ३) वाक्यात क्रिया पुढे चालू किंवा अपूर्ण असल्याचे समजते. ४) सध्या एखादी क्रिया सतत करत अशल्याची रीत समजली जाते.

18➤ प्रश्न १८ वा- ‘ पूर्ण भूतकाळी ‘ वाक्यातील क्रियापदाचे रूप कोणते?

१) केला आहे. २) केला होता.३) केला असेन. ४) वरील सर्व

19➤ प्रश्न १९ वा- ‘ सचिन क्रिकेट खेळत आहे. ‘ या वाक्याचे रीती भूतकाळी वाक्य कोणते?

१) सचिन क्रिकेट खेळत असतो. २) सचिन क्रिकेट खेळत असे. ३) सचिन क्रिकेट खेळत जाईल. ४) सचिन क्रिकेट खेळलेला असेल.

20➤ प्रश्न २० वा- खालीलपैकी ‘ रीती भूतकाळ ’ नसलेले वाक्य कोणते?

१) मी प्रवासत पुस्तक वाचत असे. २) प्रणव नेहमी खेळत असे. ३) मी सहलीला जाईन. ४) आकाशात विमान फिरत असे.

21➤ प्रश्न २१ वा- खाली दिलेल्या वाक्यात योग्य क्रियापदाचे रूप वापरून ‘पूर्ण वर्तमानकाळी’ वाक्य कोणते होईल ते ओळखा. ‘ मी प्राणिसंग्रहालयात प्राणी-----‘

१) पाहिले आहेत. २) पाहिला होता. ३) पाहात जाईन. ४) पाहत राहीन

22➤ प्रश्न २२ वा- खाली दिलेल्या वाक्यात योग्य क्रियापद वापरून ‘ रीती भूतकाळी ’ वाक्य बनवा. लेखक अचाट स्वप्ने-----

१) पाहत असे. २) पाहत होता. ३) पाहत. ४) पाहत असेल.

23➤ प्रश्न २३ वा- ‘ अपूर्ण वर्तमानकाळी ‘ क्रियापद ओळखा.

१) बैल कष्ट करतो. २) शेतकऱ्याने बी पेरले होते. ३) सिनेमा पाहिला होता. ४) गौरी कविता लिहित होती.

24➤ प्रश्न २४ वा- खालील वाक्यात ‘ साधा भूतकाळ ’ असणारे वाक्य कोणते?

१) आम्ही सूर्योदय पाहिला. २) सारा गाव वाहून गेला. ३) गाव वाहून जाईल. ४) मी निबंध लिहित होतो.

25➤ प्रश्न २५ वा- खालील पैकी ‘ अपूर्ण भूतकाळी ’ वाक्य कोणते?

1) पुरूषार्थाची गाथा उभी राहील. २) जगातील गरीबांना मान्यात मिळत होती. ३) जपानी टेलिव्हिजनचे पथक आलेले असेल. ४) जीवन फूलून जाईन.

Your score is